Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) προχωρά στη δημιουργία του Ελληνικού Συστήματος Εθελοντικής Αγοράς Άνθρακα (ΕΣΕΑΑ) — μιας εθνικής πλατφόρμας συναλλαγών «άυλων τίτλων άνθρακα» (carbon credits) από δενδρώδεις καλλιέργειες.
Με απλά λόγια, κάθε δέντρο που καλλιεργεί ένας παραγωγός μπορεί να μετατραπεί σε «ομόλογο άνθρακα», που αποδίδει έσοδα ανάλογα με το διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) που δεσμεύει.
Οι ελαιώνες, οι πορτοκαλεώνες και οι καλλιέργειες ροδάκινου αποτελούν τις πρώτες που θα ενταχθούν στο νέο αυτό σύστημα. Μελλοντικά θα ακολουθήσουν και άλλες καλλιέργειες, όπως αμύγδαλο, μήλο, λεμόνι, ακτινίδιο, κεράσι και φιστίκι.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΥΠΕΝ, η αγορά αυτή μπορεί να αποφέρει 200–300 εκατ. ευρώ στην πρώτη τριετία λειτουργίας της, ενισχύοντας ουσιαστικά το αγροτικό εισόδημα χωρίς να βασίζεται σε επιδοτήσεις.
Πώς λειτουργεί το σύστημα των “carbon credits”
Κάθε μονάδα άνθρακα αντιπροσωπεύει έναν τόνο CO₂ που έχει δεσμευτεί από το περιβάλλον και αποθηκευτεί στο δέντρο και στο έδαφος.
Οι μονάδες αυτές θα πιστοποιούνται μέσω μιας εθνικής ψηφιακής πλατφόρμας, όπου θα εγγράφονται οι παραγωγοί και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, καταχωρώντας στοιχεία για την καλλιέργεια και τις γεωργικές πρακτικές τους.
Οι πιστοποιημένες πιστώσεις άνθρακα (carbon credits) θα μπορούν να πωλούνται σε βιομηχανίες και επιχειρήσεις που επιδιώκουν να αντισταθμίσουν τις εκπομπές τους, δημιουργώντας έτσι μια αγορά με πραγματικά οικονομικά οφέλη για τον πρωτογενή τομέα.
Η ελιά ως φυσική δεξαμενή άνθρακα
Η ελαιοκαλλιέργεια αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή της νέας εποχής. Ως πολυετής και ανθεκτική καλλιέργεια, η ελιά έχει υψηλή ικανότητα απορρόφησης και αποθήκευσης CO₂.
- Κάθε εκτάριο (10 στρέμματα) ελαιώνα μπορεί να δεσμεύσει 5–10 τόνους CO₂ τον χρόνο, ανάλογα με την ηλικία των δέντρων και τις καλλιεργητικές πρακτικές.
- Σε παραδοσιακούς, ξηρικούς ελαιώνες η δέσμευση φτάνει τους 0,2–0,5 τόνους CO₂ ανά στρέμμα ετησίως, ενώ σε σύγχρονα συστήματα με φυτά εδαφοκάλυψης και βιώσιμη διαχείριση, το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά.
- Διεθνείς μελέτες (Golad-Martin et al., 2022) εκτιμούν ότι οι ελαιώνες παγκοσμίως δεσμεύουν περίπου 0,22 Gt CO₂ ετησίως στη βιομάζα τους, ενώ τα εδάφη τους συγκρατούν επιπλέον 0,03 Gt CO₂eq.
Κάθε κιλό ελαιολάδου που παράγεται μπορεί να ισοδυναμεί με αφαίρεση έως και 10 κιλών CO₂ από την ατμόσφαιρα — μια εντυπωσιακή αναλογία που ενισχύει τη θέση του ελληνικού ελαιολάδου.
Από την τοπική δράση στην παγκόσμια αγορά
Σύμφωνα με την έκθεση της Oliver Wyman (2024), η παγκόσμια αγορά απομάκρυνσης διοξειδίου του άνθρακα, που περιλαμβάνει και την γεωργία και τα δάση, μπορεί να ακολουθήσει διάφορες πορείες.
Στο αισιόδοξο σενάριο, η αξία της θα μπορούσε να φτάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως το 2015, εφόσον υλοποιηθούν στοχευμένες πολιτικές, επενδύσεις και πρότυπα που θα επιτρέψουν την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού της.
Η Ελλάδα κάνει τώρα τα πρώτα βήματα για να ενταχθεί σε αυτή τη νέα παγκόσμια οικονομία του άνθρακα, δίνοντας στους αγρότες ρόλο-κλειδί στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και ταυτόχρονα μια νέα, βιώσιμη πηγή εισοδήματος.
H Υπηρεσία Αγροτικής Ανάπτυξης του Δήμου παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα ενημερώνει τους παραγωγούς για:
- Την πρόοδο του εθνικού “Χρηματιστηρίου Ρύπων”
- Τη δυνατότητα συμμετοχής σε προγράμματα πιστοποίησης
- Τις ευκαιρίες για πώληση πιστώσεων άνθρακα μέσω των ελαιώνων