Στην ορεινή Κορινθία τα παιδιά δε θα βαρεθούν ούτε λεπτό. Η Ζήρεια (Κυλλήνη) είναι ένα βουνό φιλικό, με φύση μαγευτική. Μπορούν να επιδοθούν σε πολλές δραστηριότητες, από το περπάτημα μέχρι την τοξοβολία και το ποδήλατο βουνού. Στη λίμνη Στυμφαλία θα κάνουν ένα υπέροχο επιτόπιο μάθημα μυθολογίας και φυσικής ιστορίας, καθώς λειτουργεί εκεί το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας.
Σε λιγότερο από δύο ώρες οδήγησης από την Αθήνα θα φτάσετε στο δωμάτιο του ξενώνα σας στα Τρίκαλα Κορινθίας. Ο αέρας εδώ, σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων, είναι ζωογόνος και η Ζήρεια ξεδιπλώνει τις πλαγιές της πάνω από το χωριό με τα πέτρινα σπίτια. Ή μάλλον, τα χωριά, αφού τα Τρίκαλα αποτελούνται από τρεις ξεχωριστές συνοικίες, τα Άνω, τα Μεσαία και τα Κάτω Τρίκαλα.
Μια γρήγορη τακτοποίηση των πραγμάτων και βγαίνετε με τα παιδιά για την πρώτη βόλτα. Ξεκινήστε από τα ψηλά. Τα Άνω Τρίκαλα τα αγκαλιάζει ένα πλούσιο δάσος από λεύκες, κέδρους, πλατάνια και μουριές. Το φθινόπωρο τα δέντρα, καθώς αλλάζουν χρώματα, κάνουν το θέαμα ακόμη πιο εντυπωσιακό. Αυτή η συνοικία λεγόταν Αρχοντομαχαλάς. Όπως θα δείτε περπατώντας στα σοκάκια, διατηρούνται ακόμη εντυπωσιακά σπίτια των αρχών του 19ου αιώνα, που ανήκαν σε πλούσιες οικογένειες όπως οι Δασαίοι και οι Πετρουτσόπουλοι. Ωστόσο, εκείνοι που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στα Άνω Τρίκαλα ήταν οι Νοταράδες, μια ιστορική οικογένεια με ρίζες στη βυζαντινή περίοδο και ισχυρή παρουσία στην Κορινθία.
Τρίκαλα Κορινθίας/Photo: Νίκος Κόκκας
Μονοπάτι στα Κάτω Τρίκαλα/Photo: Νίκος Κόκκας
Στον πλάτανο στα Κάτω Τρίκαλα/Photo: Νίκος Κόκκας
Το τριώροφο σπίτι τους έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ωστόσο παραμένει ερειπωμένο. Πλάι στο σπίτι βρίσκεται η εκκλησία του Οσίου Γερασίμου Νοταρά προς τιμήν του Αγίου που καταγόταν από τα Άνω Τρίκαλα. Αξίζει να δείτε επίσης τον ναό του Αγίου Νικολάου, με τον χαρακτηριστικό του θολωτό τρούλο και τις ωραίες μεταβυζαντινές αγιογραφίες στο εσωτερικό του.
Στάση για καφέ, γλυκό ή φαγητό μπορείτε να κάνετε στην πλατεία των Μεσαίων Τρικάλων, που τα σαββατοκύριακα είναι μονίμως γεμάτη από επισκέπτες. Μέσα στα σοκάκια θα βρείτε παλιές εκκλησίες, όπως της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του 18ου αιώνα, με το πετρόκτιστο τέμπλο τους. Υπάρχουν κι εδώ αρχοντικά σπίτια παλιών οικογενειών, αν και καμία δεν είχε τον πλούτο και την επιρροή των Νοταράδων των Άνω Τρικάλων.
Στην Κάτω Συνοικία, τεράστια πλατάνια σκιάζουν μια ακόμη όμορφη πλατεία, ενώ καθώς περπατάτε θα συναντάτε πέτρινες βρύσες με δροσερό βουνίσιο νερό, ιδανικό για να ξεδιψάσουν τα παιδιά. Από τη Μεσαία Συνοικία των Τρικάλων ξεκινάει ο δρόμος για την Καρυά (ή Μάννα), που είναι κτισμένη ακόμη πιο ψηλά, σε υψόμετρο περίπου 1.300 μέτρων, στη βόρεια πλευρά της Ζήρειας. Από το προαύλιο της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία χρονολογείται στον 12ο-13ο αιώνα, η θέα προς τη Ζήρεια και τον Χελμό είναι εντυπωσιακά εκτεταμένη.
Άνω Τρίκαλα/Photo: Νίκος Κόκκας
Στους πρόποδες της Ζήρειας/Photo: Νίκος Κόκκας
Κάτω Τρίκαλα/Photo: Nίκος Κόκκας
Περπάτημα και άλλες δραστηριότητες στη Ζήρεια
Καταρχάς, πείτε στα παιδιά ότι η Ζήρεια (ή Κυλλήνη) χωρίζεται από την κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας σε Μεγάλη Ζήρεια, με ψηλότερη κορυφή στα 2.374 μέτρα, και Μικρή Ζήρεια, που φτάνει τα 2.117 μέτρα. Η Μεγάλη Ζήρεια είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου μετά τον Ταΰγετο. Τόσο οι κορυφές της όσο και η κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, χάρη στη σπάνια βιοποικιλότητά τους.
Στην περιοχή φύονται πάνω από 100 είδη φυτών, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά, ενώ στην κοιλάδα βρίσκουν καταφύγιο πλήθος ζώων και πουλιών, όπως χρυσαετοί, αλεπούδες, νυφίτσες και πέρδικες. Από εδώ πηγάζει ο ποταμός Σύθας, που καταλήγει στο Ξυλόκαστρο.
Για να περπατήσετε στα μονοπάτια του βουνού, μπορείτε να απευθυνθείτε σε τοπικές εταιρείες υπαίθριων δραστηριοτήτων με έδρα τα Τρίκαλα, οι οποίες οργανώνουν πεζοπορίες, ποδηλασία βουνού, τοξοβολία και αναρρίχηση. Αν επιλέξετε αυτή την εκδοχή, θα περπατήσετε με έμπειρους συνοδούς βουνού, κάτι που αποτελεί την ασφαλέστερη επιλογή, ιδιαίτερα αν έχετε μαζί σας μικρά παιδιά. Αν προτιμήσετε να κινηθείτε μόνοι σας, επιλέξτε τα πιο βατά και καλά σηματοδοτημένα μονοπάτια. Η σήμανση είναι σαφής, και ο βαθμός δυσκολίας αναγράφεται στην αρχή κάθε διαδρομής, ώστε να κρίνετε αν είναι κατάλληλη για την οικογένειά σας. Τα περισσότερα μονοπάτια βρίσκονται στη Μεγάλη Ζήρεια. Ξεκινώντας από τα Τρίκαλα, μπορείτε να περπατήσετε προς το Γυμνό και το Οροπέδιο της Ζήρειας. Από εκεί, οι πιο έμπειροι πεζοπόροι μπορούν να συνεχίσουν προς την κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας ή να επιχειρήσουν ανάβαση στην ψηλότερη κορυφή, το όρος Προφήτης Ηλίας.
Κάτω Τρίκαλα/ Photo: Νίκος Κόκκας
Στην Πλατεία της Γκούρας/Photo: Νίκος Κόκκας
Γκούρα/Photo: Νίκος Κόκκας
Άλλη επιλογή είναι να οδηγήσετε ως το όμορφο χωριό της Γκούρας, με τη χαρακτηριστική πέτρινη πλατεία όπου μπορείτε να κάνετε στάση για καφέ και γλυκά. Από εκεί, με αυτοκίνητο ή πεζή, θα φτάσετε στο οροπέδιο της Σκαφιδιάς, από όπου ξεκινά η διαδρομή προς την κορυφή της Ζήρειας.
Το βουνό κρύβει τρεις μεγάλες εκπλήξεις. Η πρώτη είναι η λίμνη Δασίου, σε υψόμετρο 1.480 μέτρων. Η πιο σωστή ονομασία της είναι «πόλγη», δηλαδή εποχική ρηχή λίμνη, που σχηματίζεται από το λιώσιμο των χιονιών και τα υπόγεια νερά. Αν βρεθείτε εδώ τον χειμώνα, θα τη δείτε παγωμένη, να καθρεφτίζει το επιβλητικό ορεινό τοπίο γύρω της. Την άνοιξη και το καλοκαίρι η λίμνη συρρικνώνεται ή εξαφανίζεται, αφήνοντας στο έδαφος ένα λιβάδι με αγριολούλουδα.
Στη Μεγάλη Ζήρεια, στα δυτικά της κοιλάδας της Φλαμπουρίτσας και σε υψόμετρο περίπου 1.700 μέτρων, βρίσκεται το εντυπωσιακό Σπήλαιο του Ερμή. Μπορείτε να φτάσετε με τα παιδιά ως την είσοδό του και να απολαύσετε τη θέα από το πλάτωμα, χωρίς να επιχειρήσετε είσοδο, καθώς το εσωτερικό δεν είναι επισκέψιμο χωρίς ειδικό εξοπλισμό. Οργανωμένη κατάβαση πραγματοποιείται μόνο στη διάρκεια του Φεστιβάλ Ζήρειας, με τη συμμετοχή εξειδικευμένων σπηλαιολογικών ομάδων και έμπειρων συνοδών. Σύμφωνα με την παράδοση, στο σπήλαιο αυτό γεννήθηκε ο θεός Ερμής, γεγονός που χαρίζει στον τόπο ιδιαίτερο μυθολογικό ενδιαφέρον.
Στο οροπέδιο της Σκαφιδιάς, τα περήφανα ημιάγρια άλογα της Ζήρειας απολαμβάνουν την ελευθερία τους στη φύση/Photo: Νίκος Κόκκας
Σύμφωνα με τη μυθολογία, στο σπήλαιο της Ζήρειας γεννήθηκε ο αγγελιαφόρος θεός Ερμής, και οι αρχαίοι τελούσαν προς τιμήν του λατρευτικές τελετές και αγώνες. Το σπηλαιοβάραθρο εξερευνήθηκε από την Άννα Πετροχείλου και τη Σπηλαιολογική Εταιρεία Ελλάδος. Οι θάλαμοί του είναι γεμάτοι εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ η πρόσβαση στο εσωτερικό του επιτρέπεται μόνο με ειδικό εξοπλισμό και τη συνοδεία επαγγελματιών σπηλαιολόγων.
Μόνοι σας ή απευθυνόμενοι στις εταιρείες υπαίθριων δραστηριοτήτων που δραστηριοποιούνται στα Τρίκαλα Κορινθίας, μπορείτε να ζήσετε πολλές ακόμη εμπειρίες στη Ζήρεια: ποδήλατο βουνού, περιηγήσεις με οχήματα 4×4 ή ATV/Buggies, τοξοβολία, ιππασία και ορεινό τρέξιμο.
Λίμνη Στυμφαλία/Photo: Νίκος Κόκκας
Λίμνη Στυμφαλία/Photo: Νίκος Κόκκας
Η λίμνη των μύθων
Ο υδάτινος καθρέφτης της λίμνης Στυμφαλίας, ανάμεσα στη Ζήρεια και τον Όλυγυρτο, θα μαγέψει τα παιδιά, ειδικά αν έχουν ήδη μάθει στο σχολείο για τον έκτο άθλο του Ηρακλή, όταν σκότωσε τις φοβερές και τρομερές Στυμφαλίδες όρνιθες.
Σύμφωνα με τον μύθο, τα πουλιά με τα χάλκινα ράμφη, τα μεταλλικά φτερά και τα δυνατά νύχια, ζούσαν κρυμμένα στους παρόχθιους καλαμιώνες της λίμνης και, όταν πετούσαν, επιτίθονταν σε ανθρώπους και ζώα, καταστρέφοντας καλλιέργειες και κοπάδια. Με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς, ο Ηρακλής κατάφερε να τις εξολοθρεύσει: ο Ήφαιστος του έδωσε χάλκινα κρόταλα, τα οποία χτύπησε από έναν λόφο κοντά στη λίμνη, τρομάζοντας τα πουλιά και αναγκάζοντάς τα να πετάξουν. Τότε ο ήρωας τα σημάδεψε με τα δηλητηριασμένα του βέλη, σκοτώνοντας τα περισσότερα.
Η Στυμφαλία όμως δεν είναι μόνο λίμνη των μύθων. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Ελλάδας, ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000 (GR2530002) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και καταγεγραμμένο από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ως μία από τις «Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας». Εδώ σταθμεύουν δεκάδες αποδημητικά είδη, όπως ερωδιοί, βαλτόπαπιες και νερόκοτες, ενώ στα νερά της ζει το τσιρώνι (Phoxinellus stymfalicus), ένα μικρό ενδημικό ψάρι της λίμνης, που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας αποτελεί πρότυπο κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Είναι πλήρως οργανωμένο και διαδραστικό, με εκθέματα που βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης μέσα από την ιστορία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τα παραδοσιακά επαγγέλματα της περιοχής.
Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας/Photo: Νίκος Κόκκας
ουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας/Photo: Νίκος Κόκκας
Στο Μουσείο χρησιμοποιείται σύγχρονο εποπτικό υλικό, μακέτες, ψηφιακές αναπαραστάσεις και προβάλλονται σύντομες ταινίες που παρουσιάζουν τη ζωή γύρω από τη λίμνη στο πέρασμα των αιώνων. Ένα στοιχείο που θα ενθουσιάσει τα παιδιά είναι το ανοιχτό ενυδρείο, το οποίο αναπαριστά σε τομή τη λίμνη Στυμφαλία, με ζωντανά ψάρια και υδρόβια φυτά της περιοχής. Το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας ανήκει στο Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ). Με ποδήλατα ή αυτοκίνητο μπορείτε να κάνετε έναν μικρό γύρο της λίμνης, ξεκινώντας από το μουσείο. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης οργανωμένα και σηματοδοτημένα μονοπάτια, ιδανικά για οικογενειακές πεζοπορίες ή παρατήρηση της φύσης.
Ακολουθώντας με αυτοκίνητο τη διαδρομή στις ανατολικές όχθες της Στυμφαλίας, στις υπώρειες του Όλυγυρτου προς το χωριό Λαύκα, θα συναντήσετε σημεία παρατήρησης πουλιών, εξοπλισμένα με ξύλινες εξέδρες και ενημερωτικές πινακίδες. Φροντίστε να έχετε μαζί σας κιάλια, γιατί η παρατήρηση των πτηνών στις όχθες της λίμνης είναι από τις πιο όμορφες εμπειρίες που μπορείτε να μοιραστείτε με τα παιδιά.
Μονοπάτι στα Κάτω Τρίκαλα/Photo: Νίκος Κόκκας
Photo: Nίκος Κόκκας
Κάτω Τρίκαλα/Photo: Nίκος Κόκκας
Κοντά στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, επάνω στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί προς τη λίμνη, βρίσκονται τα ερείπια της Μονής Ζαρακά. Πρόκειται για το μοναδικό φραγκικό μοναστηριακό συγκρότημα στην Κορινθία. Τα ερείπια της τρίκλιτης βασιλικής εκκλησίας στέκονται δίπλα σε έναν πυργοειδή πυλώνα, που αποτελούσε μέρος του οχυρωμένου περιβόλου της μονής. Το συγκρότημα ανεγέρθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα, την εποχή της Φραγκοκρατίας, από μοναχούς του τάγματος των Κιστερκιανών (Cistercians).