Στο πλαίσιο της συζήτησης για το πρώτο βιβλίο του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης (με αιχμή τον εκλογικό νόμο αλλά και σειρά άλλων θεσμικών διατάξεων), τοποθετήθηκαν στη Γενική Συνέλευση οι δύο εκπρόσωποι των παρατάξεων: ο Παντελής Τσακίρης Δήμαρχος Ωραιοκάστρου από την παράταξη της πλειοψηφίας και ο Δημήτρης Μπίρμπας τ. Δήμαρχος Αιγάλεω από την παράταξη της μείζονος μειοψηφίας. Οι δύο παρεμβάσεις ανέδειξαν τις δύο διαφορετικές αναγνώσεις: η μία βλέπει “θεσμική ωρίμανση” και ανάγκη σταθερότητας, η άλλη “fast-track” διαδικασία και κίνδυνο νεοσυγκεντρωτισμού.
Τι είπε ο Παντελής Τσακύρης (πλειοψηφία): «Η μεταρρύθμιση πρέπει να αγκαλιαστεί – ο πυρήνας είναι το εκλογικό σύστημα»
Ο κ. Τσακύρης ξεκίνησε θέτοντας ένα κεντρικό ερώτημα: αν η μεταρρύθμιση που προτείνεται “αγγίζει το όριο της θεσμικής ωριμότητας” που επιδιώκει η αυτοδιοίκηση εδώ και χρόνια. Υποστήριξε ότι η Ελλάδα έχει θεσμικές καθυστερήσεις και πως η σημερινή προσπάθεια έρχεται να τις θεραπεύσει, παρουσιάζοντας τον νέο κώδικα όχι ως «μπάλωμα», αλλά ως επανεγκαθίδρυση ενός ενιαίου, λειτουργικού πλαισίου διοίκησης.
1) Γιατί θεωρεί κομβικό τον εκλογικό νόμο
Ο κ. Τσακύρης τόνισε ότι το εκλογικό σύστημα δεν είναι τυπική διαδικασία αλλά ο μηχανισμός που καθορίζει:
- πώς εκλέγεται ο δήμαρχος,
- πώς σχηματίζεται πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο,
- πώς “γεννιέται” και υλοποιείται η λαϊκή εντολή.
Έφερε ως παράδειγμα την εμπειρία της απλής αναλογικής (με αναφορά στον Δήμο Θεσσαλονίκης), υποστηρίζοντας ότι οι δυσκολίες διοίκησης τραυμάτισαν την εμπιστοσύνη των πολιτών όχι μόνο προς τις διοικήσεις αλλά και προς τον ίδιο τον θεσμό.
2) Εκλογή σε έναν γύρο και «δεύτερη επιλογή»
Κεντρική θετική του αποτίμηση ήταν η εκλογή σε έναν γύρο, την οποία χαρακτήρισε ευρωπαϊκά συμβατή και πολιτικά χρήσιμη. Εξήγησε ότι:
- μειώνει τα “παρασκηνιακά” της δεύτερης Κυριακής,
- ενισχύει τη “θετική ψήφο” αντί της τιμωρητικής,
- και με τη ρύθμιση της “δεύτερης επιλογής” μπορεί να διαμορφώνεται ισχυρότερη λαϊκή νομιμοποίηση.
Παράλληλα, υποστήριξε ότι ένα τέτοιο μοντέλο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο πολιτισμένη προεκλογική εκστρατεία, αφού οι υποψήφιοι θα έχουν κίνητρο να απευθυνθούν και σε ψηφοφόρους άλλων παρατάξεων για να γίνουν “δεύτερη επιλογή”.
3) Σταθερή πλειοψηφία 3/5 και θεσμική σταθερότητα
Υπερασπίστηκε την ανάγκη για σταθερή πλειοψηφία των 3/5 στα δημοτικά συμβούλια, θεωρώντας ότι η ελληνική πολιτική κουλτούρα απαιτεί διοικητική σταθερότητα και ότι η καθαρή πλειοψηφία δεν υπονομεύει τη δημοκρατία αλλά προστατεύει τη λειτουργικότητα.
4) Παρατηρήσεις/βελτιώσεις που ζήτησε
Παρότι θετικός, κατέθεσε και σημεία προς επανεξέταση:
- Όριο >60% για πλήρη αναλογική κατανομή: πρότεινε να εξεταστεί αν πρέπει να είναι χαμηλότερο, ώστε να αποτυπώνεται “θεσμική ισορροπία” ανάλογα με την ένταση της λαϊκής εντολής.
- Όριο 3%: το υπερασπίστηκε ως “θεσμική διασφάλιση” ώστε να εκπροσωπούνται δυνάμεις με πολιτική υπόσταση και να αποφεύγεται υπερβολικός κατακερματισμός που οδηγεί σε συναλλαγή ή αστάθεια.
- Δημοτικοί σύμβουλοι “επικρατείας” (αριστίνδην): το είδε ως εργαλείο στρατηγικής στελέχωσης διοικήσεων, δίνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής προσωπικοτήτων που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν σκληρή προεκλογική εκστρατεία.
- Ποσόστωση φύλου: άσκησε έντονη κριτική στη λογική της ποσόστωσης όπως εφαρμόζεται, υποστηρίζοντας ότι οδηγεί σε υποψηφιότητες “για το φύλο” και όχι για την προσωπικότητα. Πρότεινε μεταβατικότητα και πιο ουσιαστικά κίνητρα συμμετοχής.
5) Πολιτικό συμπέρασμα Τσακύρη
Κατέληξε ότι η μεταρρύθμιση πρέπει να υπερψηφιστεί ως αφετηρία, με στόχο να ακολουθήσει δεύτερη, πιο αναλυτική συζήτηση για επιμέρους θέματα, επιμένοντας ότι η αυτοδιοίκηση πρέπει να μεταρρυθμιστεί βαθιά και να ευθυγραμμιστεί με ευρωπαϊκά δεδομένα.
Τι είπε ο Δημήτρης Μπίρμπας: «Fast-track χωρίς νομιμοποιητική βάση – ο εκλογικός νόμος είναι “έκτρωμα” και νεοσυγκεντρωτισμός»
Ο κ. Μπίρμπας ξεκίνησε συγκρουσιακά: συμφώνησε μόνο με την ιδέα ότι απαιτείται ριζική διοικητική μεταρρύθμιση, αλλά δήλωσε ότι διαφωνεί πλήρως με την προηγούμενη τοποθέτηση και με τη λογική που τη συνοδεύει. Στάθηκε ιδιαίτερα στο ότι, κατά τη γνώμη του, υπήρξε αποφυγή ουσιαστικής συζήτησης για τον εκλογικό νόμο και πως η διαδικασία επιχειρεί να “περάσει” ένα κρίσιμο πλαίσιο με γενικολογίες.
1) Η βασική ένσταση: διαδικασία χωρίς προετοιμασία και διάλογο
Ο πυρήνας της κριτικής του ήταν ότι:
- δεν υπάρχει αναλυτική γνώση/συζήτηση για να ληφθεί απόφαση,
Η διαδικασία είναι fast-track, δεν έγινε ειδική συνεδρίαση/θεματικές συνεδριάσεις, και άρα η συνέλευση δεν έχει νομιμοποιητική βάση για να αποφασίσει για τόσο σοβαρό εκλογικό νόμο.
Ζήτησε συνεδριάσεις ΠΕΔ, δημοτικών συμβουλίων και συνέδριο αποκλειστικά για τον εκλογικό νόμο.
2) «Ποιος τον ζήτησε;» – και τι άλλαξε από το 2020
Αμφισβήτησε την αναγκαιότητα αλλαγής, υπενθυμίζοντας ότι το 2020 είχε προβληθεί πως λύθηκε το θέμα της κυβερνησιμότητας. Κατά τον ίδιο, σήμερα επιχειρείται αλλαγή χωρίς να αποδεικνύεται ότι βελτιώνει κάτι, ενώ οδηγεί σε: περαιτέρω απονομιμοποίηση, “λευκή επιταγή” για την κυβέρνηση, και θεσμική υποβάθμιση αντί αναβάθμισης.
3) «Νεοσυγκεντρωτισμός» και αφαίρεση δραστηριοτήτων/αρμοδιοτήτων
Ο κ. Μπίρμπας χαρακτήρισε το σχέδιο νόμου ως έκφραση νεοσυγκεντρωτισμού. Επισήμανε ρυθμίσεις που –κατά την ανάγνωσή του αφαιρούν δυνατότητες/δραστηριότητες από τους δήμους, δεν προβλέπουν τη “σύμφωνη γνώμη” των οικείων δήμων/αρμόδιων οργάνων σε κρίσιμα σημεία και γενικά μετακινούν ισχύ προς ένα πιο κεντρικό μοντέλο.
4) Ψηφιακή ψηφοφορία: «χωρίς εγγυήσεις»
Έθεσε ισχυρή αντίρρηση στην ψηφιακή ψηφοφορία, λέγοντας ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις και υποστηρίζοντας ότι τέτοιο σύστημα δεν είναι διαδεδομένο στην Ευρώπη (επικαλέστηκε ως μοναδική περίπτωση την Εσθονία), άρα αποτελεί σοβαρό λόγο να είναι “ριζικά αντίθετοι”.
5) Όροι καθόδου συνδυασμών και αποκλεισμοί
Ένα ακόμη σημείο αιχμής ήταν οι προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ψηφοδελτίων/συνδυασμών. Ανέφερε ότι η απαίτηση υψηλού ποσοστού κάλυψης (αναφορά σε 80%) λειτουργεί περιοριστικά για νέους ή μικρότερους σχηματισμούς, άρα περιορίζει τον ανταγωνισμό και την πολιτική πολυφωνία.
6) Πολιτικό συμπέρασμα Μπίρμπα
Ο κ. Μπίρμπας κάλεσε το σώμα να μη νομιμοποιήσει με την ψήφο του αυτό που χαρακτήρισε “έκτρωμα”, να ζητήσει να κατατεθεί πλήρες πακέτο προτάσεων και να αποσαφηνιστεί τι έγινε δεκτό ή όχι και μετά να γίνει ουσιαστικό συνέδριο με προετοιμασία.
Τόνισε επίσης ότι, κατά τη γνώμη του, δεν υπήρξε εξαντλητικός διάλογος και ότι η μειοψηφία δεν συμμετείχε σε επιτροπές, παρότι το ζήτησε, ενώ “για μήνες” δεν υπήρχε σαφές κείμενο προς διαβούλευση.
Το πολιτικό “διά ταύτα”: Δύο γραμμές, μία σύγκρουση
- Η πλευρά Τσακύρη βλέπει το Βιβλίο 1 ως θεσμική επανεκκίνηση: σταθερότητα, λειτουργική διοίκηση, εκλογή ενός γύρου με δεύτερη επιλογή, φίλτρα αντι-κατακερματισμού και διοικητική ευελιξία.
- Η πλευρά Μπίρμπα βλέπει έλλειμμα διαδικασίας και νομιμοποίησης: fast-track, νεοσυγκεντρωτισμό, κινδύνους από την ψηφιακή ψηφοφορία, και κανόνες που μπορούν να περιορίσουν την πολιτική συμμετοχή και να αποκλείσουν συνδυασμούς.
Αν κάτι αναδείχθηκε καθαρά από τις δύο τοποθετήσεις, είναι ότι ο εκλογικός νόμος δεν αντιμετωπίζεται ως “τεχνική λεπτομέρεια” αλλά ως το πραγματικό πεδίο μάχης για το τι αυτοδιοίκηση θέλουμε: μια αυτοδιοίκηση με έμφαση στη σταθερότητα της διοίκησης ή μια αυτοδιοίκηση με έμφαση στις εγγυήσεις συμμετοχής, διαδικασίας και αποκέντρωσης.
Δείτε το video στη 1 ώρα και 20 λεπτά
myota.gr