Ήσουν καλός και με καλή ανατροφή
Τώρα φλουτάρεις και δε λες αυτό που είσαι
Στη λούφα τό’ριξες και στην ξηρά τροφή
εκτός σχεδίου πόλεως αυθαίρετα κινείσαι
Κώστας Λαχάς,Ανένταχτος
Ο καλός ηγέτης πρέπει να είναι ταυτόγχρονα [κι αδιαιρέτως] χρηστός άνθρωπος και ευαίσθητος πολίτης,να γνωρίζει τους κανόνες του ‘άρχειν’[κυβερνώ] και του ‘άρχεσθαι’[υπακούω],να διδάσκεται τόσο από τον Οίκο ,όσο κι από την Πόλη[Πλάτων,Νόμοι].Η προσωπική αρετή τού ηγέτη αντανακλάται και στον τρόπο της διακυβέρνησής του.Καλός κυβερνήτης αλλά κακός άνθρωπος δεν νοείται ,ούτε μπορεί να ωφελήσει τη χώρα του.
Δεν πρόκειται για κάποιον Υπεράνθρωπο-Πατερούλη του λαού,αλλά για έναν εγγυητή της δημοκρατικής λειτουργίας και της ομοδοξίας,δηλαδή των κοινωνικών αξιών που σώζουν το Πολίτευμα,δίχως αίσθηση ανεύθυνης κυρι-αρχίας[εν είδει Παμβασιλέως].Ο χρηστός ηγέτης σέβεται τη συλλογική σοφία της μετριοπάθειας,της δικαιότητας,της διανοητικής πειθαρχίας και είναι λάτρης της μεσότητας και αρνητής της εκδικητικής εξουσίας[’τυπτόμενοι αντιτύπτειν’,Κρίτων].Η αναγκαία ηθική ελευθερία της συνείδησής του προ’υ’ποθέτει επιμέλεια ψυχής και σωφροσύνη,πραότητα κι ευγένεια,καλλιέργεια πνεύματος κι όχι οξύτητα αντιπαραθέσεων και κυρίως αποχή από ‘’δυσσούς λόγους’’[διγλωσσία,διπροσωπία].
Το σκήπτρο του ηγέτη δεν χρειάζεται να είναι ματωμένο [από τους πολέμους],ούτε χρυσωμένο[από τα λάφυρα ή τα ‘δωράκια’],αλλά να εκπροσωπεί το δίκαιο τρόπο ζωής και το θεμιστεύειν υπέρ του δημοσίου συμφέροντος.Μολονότι αρκετοί ισχυρίζονται ότι η ηθική αρετή του πολίτη[ακόμα και στην επιλογή των αρχόντων του] βρίσκεται σ’ευθεία σχέση με τα ηθικοπολιτικά χαρακτηριστικά της Πόλης και μολονότι ορισμένοι ηγέτες χρεώνουν- εκ του πονηρού- όλα τα λάθη τους στη λα’ι’κή πίεση σε κάθε περίπτωση αποτελεί Ύβριν οι άδικοι και οι ανεύθυνοι να κυβερνούν τους δίκαιους και υπεύθυνους ανθρώπους.
Αν διαθέτει η χώρα ηγέτη που χρησιμοποιεί το ‘δαιμόνιόν του’ για το Καλό,το Δίκαιο και το Ωφέλιμο όλων κι όχι των ‘δικών του’,οφείλουμε άπαντες να τον καλέσουμε πρώτα να μας απο-δείξει τα ηθικά του προσόντα και μετά να του εμπιστευθούμε τις τύχες της Πατρίδας.Το αντίθετο,δηλαδή να μας τάξει λαγούς και πετραχείλια περί ηθικού πλεονεκτήματος ή επιτελικού κράτους και μετά να ψάχνουμε μήπως εντοπίσουμε το ηθικό του ανάστημα δεν έχει αποδώσει.
ΥΓ.Πώς άραγε μπορεί ένας ενάρετος άνθρωπος[έντιμος,συνεπής,ειλικρινής] να επιβιώσει σε μία ηθικά ισοπεδωτική κοινωνία;Πώς μπορεί ν’ακουστεί ο λόγος ενός ανεξάρτητου πολίτη ,ο οποίος δε αποδέχεται τον χαρακτηρισμό του φιλελευθερανθρώπου ή αριστερανθρώπου;
Αυτό πιστεύω ότι είναι το πλέον κρίσιμο ζήτημα για την Δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή.
Γιάννης Πανούσης
Καθηγητής Εγκληματολογίας
Πρώην Υπουργός Προστασίας του Πολίτη