Σε μια πρωτοφανή στα χρονικά του σύγχρονου τουρκικού κράτους κίνηση, ο «σουλτάνος» αμφισβήτησε δημοσίως τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και έθεσε εμμέσως πλην σαφώς θέμα συνόρων της Τουρκίας με την Ελλάδα…
«Η Ιστορία θα είναι ευγενική μαζί μου. Σκοπεύω να τη γράψω». Οχι, αυτό δεν το είπε ο Ταγίπ Ερντογάν. Το είχε πει ο Γουίνστον Τσόρτσιλ που κάτι τέτοια τα είχε εύκολα και ταίριαζαν στο μεγαλομανές σύμπαν του. Αλλά φαίνεται πως ο «σουλτάνος» υποφέρει από ανάλογα πάθη. Το μόνο ατυχές είναι ότι ενώ ο Τσόρτσιλ είναι μια προσωπικότητα που μας αρέσει να διαβάζουμε σαν να είναι ήρωας μυθιστορήματος εποχής, ο Ερντογάν είναι ο φωνακλάς γείτονας.
Πέρασαν μόλις δέκα ημέρες από τις γεμάτες χαμόγελα συζητήσεις του Ερντογάν με τον Αλέξη Τσίπρα στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Συνόδου του ΟΗΕ. Και ο τούρκος πρόεδρος προχώρησε σε μια δική του «γραφή» της Ιστορίας, θέτοντας αναγκαστικά νέα δεδομένα σε χρόνιες ελληνοτουρκικές διενέξεις.
Αν είσαι ψύχραιμος αναλυτής, την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, ενέργεια στην οποία προχώρησε δημοσίως την Πέμπτη ο Ερντογάν, σε μια ιστορική πρώτη για τα τουρκικά χρονικά, την περιγράφεις μόνο ως μια αμφισβήτηση του «σουλτάνου» στο κεμαλικό DNA της χώρας του. Ο Ερντογάν μοιάζει ως ένας ζωντανός ρεβιζιονισμός, ως η εκδίκηση του Ισλάμ στο κοσμικό και νεωτεριστικό κίνημα των Νεότουρκων που προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την Τουρκία πριν από έναν αιώνα. Ετσι αμφισβητεί και ένα δομικό χαρακτηριστικό της, που είναι η Συνθήκη του 1923 η οποία όρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας, ενώ παράλληλα ισχυρίζεται ότι ο τουρκικός λαός ουσιαστικά εξαπατήθηκε από το κεμαλικό καθεστώς και τον Ισμέτ Ινονού που υπέγραψαν τη συμφωνία.
Αναπόφευκτα, όμως, η πρωτοφανής για τούρκο ηγέτη δημόσια αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης – της συμφωνίας που μετά την Μικρασιατική Καταστροφή διευθέτησε το ζήτημα της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όρισε τις μεθοριακές γραμμές μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και έθεσε το πλαίσιο για το Κυπριακό – θέτει εμμέσως πλην σαφώς θέμα συνόρων και αναζωπυρώνει υπαρκτές ελληνοτουρκικές διαφορές. Ο ίδιος άλλωστε ο Ερντογάν έκανε λόγο για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Και όλα αυτά ενώ το Κυπριακό βρίσκεται στην πιο κρίσιμη φάση του.
Ο Ερντογάν συνδύασε τα όσα συνέβησαν πριν από περίπου 100 χρόνια με την Ελλάδα με τα όσα συνέβησαν το περασμένο καλοκαίρι και την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του στις 15 Ιουλίου.
Είπε λοιπόν, πως «η 15η Ιουλίου είναι ο δεύτερος πόλεμος για την Ανεξαρτησία του τουρκικού έθνους. Μας απείλησαν με τις Σέβρες το 1920 και μας έπεισαν να δεχθούμε τη Λωζάνη το 1923. Κάποιοι προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν παρουσιάζοντας τη Συνθήκη της Λωζάνης ως νίκη. Στη Λωζάνη παραχωρήσαμε τα νησιά του Αιγαίου. Οσοι έλαβαν μέρος στις συνομιλίες δεν κατάφεραν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Σήμερα βιώνουμε τις επιπτώσεις αυτής της αδυναμίας. Παραδώσαμε νησιά από τα οποία μπορείς να ακουστείς απέναντι».
«Aκόμη δίνουμε μάχη για το ποια θα είναι η υφαλοκρηπίδα, και ποια θα είναι τα σύνορά μας σε αέρα και γη. Ο λόγος για αυτό είναι εκείνοι που κάθισαν στο τραπέζι για αυτή την Συνθήκη. Και αν το πραξικόπημα (της 15ης Ιουλίου) είχε πετύχει, θα μας έδιναν μια Συνθήκη με την οποία θα αναπολούσαμε αυτή των Σεβρών», τόνισε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν.
Με την Συνθήκη των Σεβρών που υπογράφηκε το 1920 διαμελίζονταν τα τελευταία εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τρία χρόνια μετά, η κυβέρνηση του Μουσταφά Κεμάλ με επικεφαλής τον φωτισμένο πρωθυπουργό Ινονού, υπέγραψε με τις Δυτικές δυνάμεις την Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία καθόριζε τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας καθώς και το καθεστώς γειτονίας και συνόρων με τις άλλες πρώην κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Tι απαντά η Αθήνα
«Η Συνθήκη της Λωζάννης και όλο το Διεθνές Δίκαιο είναι όντως μία πραγματικότητα στον πολιτισμένο κόσμο την οποία κανείς, ούτε η Αγκυρα, μπορεί να αγνοήσει και όλοι οφείλουν να σέβονται. Όσο οδυνηρό και αν τους φαίνεται αυτό», τονίζουν διπλωματικές πηγές σε απάντηση προς τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν