Αλέκος Παναγούλης, αθάνατο φως ελευθερίας, αντίστασης και πάλης
** Θέλω να νικήσω αφού δεν μπορώ να νικηθώ **…
Στίχοι: Αλέκος Παναγούλης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
«Πάλης ξεκίνημα
νέοι αγώνες
οδηγοί της ελπίδας
οι πρώτοι νεκροί.
Όχι άλλα δάκρυα
κλείσαν οι τάφοι
λευτεριάς λίπασμα
οι πρώτοι νεκροί.
Λουλούδι φωτιάς
βγαίνει στους τάφους
μήνυμα στέλνουν
οι πρώτοι νεκροί.
Απάντηση θα πάρουν
ενότητα κι αγώνα
για να βρουν ανάπαυση
οι πρώτοι νεκροί.»
Σκέφτεσαι να γράψεις με αφορμή την σημερινό επέτειο της προσπάθειας του Αλέκου Παναγούλη, να τινάξει στον αέρα τον δικτάτορα Παπαδόπουλο μαζί με το σκυλολόι που τον συνόδευε και ξαφνικά κολλάς.
Αυτή η ασφάλεια που σου παρέχει η ιστορική μνήμη να αφουγκράζεσαι, να περιγράφεις από μακριά τον ηρωισμό και τη στάση που επέλεξε ο ίδιος ο Παναγούλης, εμπεριέχει μια ιδιοτελή αναίδεια καπηλείας. Έστω και άθελα σου.
Εμπεριέχει το ηδυπαθές της αναφορικότητας μας, σαν εμμονή μιας έπαρσης να ταυτιστείς εκ του ασφαλούς με τους αδικαίωτους αγώνες εκατοντάδων ηρώων.
Να τοποθετήσεις στην ιστορική ζυγαριά αυτόν τον ηρωισμό με άπλες περιγραφές σαν αντίβαρο για να αξιολογήσεις κατά το δοκούν το αίμα τους.
Ο Παναγούλης στα κελιά του Μπογατιού έγραφε τραγούδια, ποιήματα, απομνημονεύματα με το ίδιο του το αίμα χωρίς κανείς βασανιστής ή δεσμοφύλακας να αντιληφθεί που έβρισκε το μελάνι.
Τα αόρατα της ψυχής του μεταποιημένα στα ορατά ενός μοναχικού αγώνα για λευτεριά, βουτώντας τη πένα μέσα στις πληγές που προκαλούσαν οι βασανισμοί, αποτυπωμένα στους τοίχους της απομόνωσης. Ο Παναγούλης με το δικό του αίμα δεν έγραφε για να λευτερωθεί ο ίδιος. Να λευτερώσει εμάς ήθελε.
Τις επόμενες γενιές για την ακρίβεια που χάσκουν μόνες και αμετανόητες από το δίδαγμα.
Δεν αποτελεί υπερβολή ο χαρακτηρισμός που του αποδόθηκε σαν ο μεγαλύτερος ήρωας της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ποιος ασχολείται όμως με τέτοιους τίτλους όταν ο ίδιος τους είχε αποποιηθεί, καθιστώντας τους υπερφίαλους ή ανεπαρκείς για να αποδώσουν το έργο αντίστασης για ελευθερία ως αντάλλαγμα, προκαλώντας πάντα με το χορό του αυτό, τον θάνατο.
Πόσο πίκρα και στεναχώρια μπορεί να κρύβει σήμερα, μαζί με την παρέα του, τον Μπελογιάννη, τον Πλουμπίδη, τον Λαμπράκη, τον Μουστακλή, τον Μανδηλαρά, τον Πέτρουλα, τον Καράγιωργα, τον Κουμή, την Κανελλοπούλου, τον Τεμπονέρα και τόσους άλλους για το τραπέζι της ιστορίας που έστρωσαν, παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές καθώς εμείς το αγνοήσαμε επιδεικτικά και απαξιωτικά, όσο και τους ίδιους, επιτρέποντας στο κατώφλι μας να επωάζονται τα αυγά του φιδιού που δεν πρόλαβαν να τσακίσουν.
«Ακόμα και ο Οδυσσέας στο τέλος έφτασε στην Ιθάκη και ξεκουράστηκε», του έλεγε η Φαλάτσι.
«Φτωχέ Οδυσσέα», μονολόγησε ο Παναγούλης, δίνοντας της να διαβάσει ένα ποίημα που είχε γράψει ο ίδιος:
«Οδυσσέα σαν βγήκες στην Ιθάκη
τι δυστυχία θά ‘νιωσες
Αφού κι άλλη ζωή μπροστά σου είχες
γιατί τόσο νωρίς να φτάσεις;
Χωρίς σκοπό έμεινες πια
από μεγάλος έμεινες μικρός
«Πιο μακρινή ας ήταν η Ιθάκη»
πιστεύω πως ψιθύρισες
και πως δεν θέλησες
καινούρια πια Ιθάκη να ζητήσεις
γιατί φοβήθηκες
πως και σ’ αυτή νωρίς θα φτάσεις
Απ’ την αρχή έπρεπε
αλλιώτικη Ιθάκη να ζητούσες
Ιθάκη όμορφη και μακρινή
που να τη φτάσει
δεν ζητά μονάχα ένας
Τέτοια δεν ήταν η δική σου
αφού μονάχος την ποθούσες
κι αν όμορφη την είδαν οι πολλοί
στην πέννα ενός Ομήρου το χρωστάει».
Αυτός ήταν ο Παναγούλης και λέω σήμερα να τον θυμηθούμε μέσα από τα ποιήματα του που μας σημάδεψαν από τη πρώτη νιότη μας.
O Παναγούλης είναι αυτός που του δώθηκε χάρη αυτοπροσώπως από τον δικτάτορα, το παρ'ολίγον θύμα του, και γλύτωσε το εκτελεστικό απόσπασμα, δεν είναι έτσι?