Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Υψηλότερη σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα παραμένει η δαπάνη του Δημοσίου για μισθούς των υπαλλήλων του, παρά την εφαρμογή των Μνημονίων. Αυτό αποκαλύπτουν στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), σύμφωνα με τα οποία μειώθηκε μεν το σχετικό κονδύλι την περίοδο 2009-2016, αλλά βρίσκεται σε πιο υψηλό σημείο σε σχέση με το 2007….
Συγκεκριμένα, το κόστος της μισθολογικής δαπάνης μειώθηκε το 2016 στο 12,3% του ΑΕΠ έναντι του 13,1% του ΑΕΠ, στο οποίο βρισκόταν το 2009. Ωστόσο, μόλις το 2007 το ίδιο κόστος ανερχόταν στο 10,1% του ΑΕΠ.
Με άλλα λόγια, οι δαπάνες για τους δημοσίους υπάλληλους είναι κατά 2,2 μονάδες υψηλότερες απ’ ό,τι ήταν πριν ξεσπάσει η κρίση. Μάλιστα, η μείωση επιτεύχθηκε κυρίως την περίοδο 2012-2014 (επί κυβέρνησης ΝΔ), ενώ μετά το 2015 (επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ) είναι σαφή τα σημάδια της στασιμότητας…
Και αυτό ενώ οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στη Διοίκηση -και προπαντός η απολιτικοποίηση στις διαδικασίες επιλογής στελεχών και η αξιολόγηση του προσωπικού- προχώρησαν, τα τέσσερα τελευταία χρόνια διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με δραματικά αργούς ρυθμούς.
Έτσι όχι μόνο στο μισθολογικό, αλλά και στο διαρθρωτικό πεδίο, το Δημόσιο έμεινε πίσω σε σχέση με τις εξελίξεις στον ιδιωτικό τομέα.
Δύο μέτρα-δύο σταθμά
Αναμφίβολα, και οι δύο κατηγορίες μισθωτών (δημοσίου-ιδιωτικού τομέα) υπέστησαν, κατά τη διάρκεια της κρίσης, σημαντικές μειώσεις στις αποδοχές τους.
Για παράδειγμα, στο Δημόσιο καταργήθηκε ο 13ος και 14ος μισθός, ενώ στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκε δραματικά ο κατώτατος μισθός.
Ωστόσο, στο Δημόσιο, το πλήθος των απασχολουμένων μειώθηκε (λόγω της μείωσης των νέων προσλήψεων) αναλογικά περισσότερο σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα. Έτσι, μειώθηκαν περισσότερο απ’ ό,τι στον ιδιωτικό τομέα και οι ώρες εργασίας. Την ίδια στιγμή, οι αποδοχές όσων παρέμειναν στη δουλειά στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν περισσότερο σε σχέση με τις αποδοχές των εναπομεινάντων δημοσίων υπαλλήλων. Γι’ αυτό, το μοναδιαίο κόστος εργασίας στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκε συντριπτικά περισσότερο σε σχέση με το Δημόσιο.
Του λόγου το αληθές, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΤτΕ, η μείωση των δαπανών για μισθούς (σ.σ. δεν ταυτίζεται σαν δείκτης με το μοναδιαίο κόστος εργασίας) στο Δημόσιο έφτασε το 41%.
Και αυτό, κυρίως, γιατί το πλήθος των δημοσίων υπαλλήλων έπεσε κατά 30,5%, ενώ οι καθαρές αποδοχές των υπαλλήλων, οι οποίοι παρέμειναν στη δουλειά τους, έπεσαν κατά 15,1%.
Το ακριβώς αντίθετο συνέβη στον ιδιωτικό τομέα. Δηλαδή ήταν η περικοπή στους μισθούς και όχι του πλήθους των απασχολουμένων εκείνη που έπαιξε τον πρωτεύοντα ρόλο της περικοπής της συνολικής δαπάνης των εργοδοτών για αμοιβές.
Συγκεκριμένα, η μείωση των εργοδοτικών δαπανών για μισθούς στον ιδιωτικό τομέα έφτασε, την ίδια περίοδο, το 31,4%. Ωστόσο, ήταν η μείωση των μισθών ανά υπάλληλο (-20,9% έναντι -15,1% στο Δημόσιο) εκείνη που οδήγησε στο παραπάνω αποτέλεσμα και όχι η μείωση του πλήθους των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα (13,2%).
Η ακτινογραφία της μείωσης
Πιο αναλυτικά, σε σχέση με το πώς προήλθε η μείωση των μισθολογικών δαπανών του Δημοσίου την περίοδο 2010-2016, τα ίδια τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν πως:
-Από τα 9,4 δισ. ευρώ τα οποία εξοικονομήθηκαν από τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο, τα 3/4 προήλθαν από τη μείωση του προσωπικού.
-Αυτή προήλθε από τους αυστηρούς κανόνες στις νέες προσλήψεις (πχ. επί χρόνια ίσχυε ο κανόνας 1 πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις-συνταξιοδοτήσεις). Έτσι, μόνο το 1/4 της εξοικονόμησης προήλθε από τις μειώσεις των μισθών.
-Το καθαρό κέρδος, όμως, για τον κρατικό προϋπολογισμό από την εξοικονόμηση αυτή ανήλθε μόλις στα 5,9 δισ. ευρώ (έναντι των 9,4 δισ. ευρώ που ήταν η ακαθάριστη εξοικονόμηση από τις μειώσεις προσωπικού και μισθών).
-Και αυτό γιατί οι εν πολλοίς πρόωρες μαζικές αποχωρήσεις-συνταξιοδοτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων (σ.σ. ιδίως την περίοδο 2010-2014), μπορεί να οδήγησαν στη μείωση της μισθολογικής δαπάνης του Δημοσίου, αλλά είχαν, ακολούθως, ως αποτέλεσμα την αύξηση της δαπάνης για συντάξεις του Δημοσίου. Με άλλα λόγια, από τη μία τσέπη η γενική κυβέρνηση γλίτωνε κονδύλια για μισθούς υπαλλήλων, ενώ από την άλλη έχανε κονδύλια για συντάξεις…. Παράλληλα, η μείωση του πλήθους των μισθοδοτούμενων, και έτσι της μισθολογικής δαπάνης, οδήγησε σε απώλεια των εσόδων από τη φορολογία στα εισοδήματα των δημοσίων υπαλλήλων…
”Προνομιακή” μεταχείριση στη δημόσια διοίκηση
Η δημόσια διοίκηση βρέθηκε, αναλογικά, στο ”απυρόβλητο” των Μνημονίων -ιδίως μετά το 2015- όχι μόνο σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και σε σχέση με άλλα πεδία της Γενικής Κυβέρνησης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων της ΤτΕ, τα επιπλέον έσοδα από φόρους-εισφορές συνεισέφεραν τα 3/4 της προσαρμογής του κρατικού προϋπολογισμού την περίοδο 2010-2016. Με άλλα λόγια, μόλις το 1/4 της δημοσιονομικής προσαρμογής προήλθε από περικοπές στις δαπάνες. Αξίζει, όμως, να επισημανθεί και η ακτινογραφία των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες.
Οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν στις επενδύσεις και στην κατανάλωση (-51% και -48% αντίστοιχα). Οι περικοπές στη μισθολογική δαπάνη ανήλθε σε 41%, ενώ για συντάξεις και επιδόματα στο 20%.
capital