Διαβάζοντας μαρτυρίες και αναφορές για το τι έγινε στα προάστια της Βηρυτού, τριάντα χρόνια πριν, δεν έχεις καμία αμφιβολία πλέον πως το χειρότερο από όλα τα κτήνη είναι ο άνθρωπος…
Για δύο ολόκληρες μέρες παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένοι, ακόμα και ζώα σφαγιάζονταν χωρίς κανένα έλεος. Οι ασκοί της φρίκης άνοιξαν διάπλατα στο όνομα της εκδίκησης και του θρησκευτικού μίσους. Τριάντα χρόνια μετά η διεθνής κοινότητα σφυρίζει ακόμα αδιάφορα και, τραγική ειρωνεία, ο ηθικός αυτουργός απέκτησε ακόμα και τον ρόλο του ειρηνοποιού.
Το σκηνικό στήθηκε την πολυτάραχη περίοδο των αρχών της δεκαετίας του ’80 στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στον Λίβανο όπου αποτελούσε βάση της PLO. Η παλαιστινιακή οργάνωση σχεδίαζε από εκεί τα χτυπήματα της κατά του Ισραήλ την περίοδο που ο πόλεμος είχε κορυφωθεί. Τον Ιούνιο του 1982 ο ισραηλινός στρατός εισέβαλλε στον Λίβανο με σκοπό να καταστρέψει της βάσεις της PLO. Την πρώτη μέρα του Σεπτέμβρη οι Ισραηλινοί μπαίνουν στη Βηρυτό ενώ οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες έχουν συγκεντρωθεί στα δυτικά προάστια της πόλης, στα προσφυγικά στρατόπεδα της Σάμπρα και της Σατίλα. Οι ΗΠΑ ζητούν από τους Ισραηλινούς να μην καταλάβουν τα δυτικά της Βηρυτού και εγγυώνται την ασφάλεια των Παλαιστινίων. Στις 14 Σεπτεμβρίου όμως μια έκρηξη σκοτώνει τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο του Λιβάνου, Μπασίρ Τζεμαγέλ και δίνει στον «χασάπη της Βηρυτού» Αριέλ Σαρόν την αφορμή που χρειάζεται. Ο τότε υπουργός Άμυνας του Ισραήλ ενημερώνοντας μόνο τον υπουργό Εξωτερικών, σπάει τη συμφωνία με τους Αμερικάνους και καταλαμβάνει το δυτικό κομμάτι της Βηρυτού περικυκλώνοντας με στρατό και τανκ τη Σάμπρα και τη Σατίλα.
«Καθαρίστε τους τρομοκράτες»
Όλα είναι έτοιμα για τη σφαγή και ο Σαρόν βάζει το κερασάκι στην τούρτα. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Σεπτεμβρίου συναντιέται με τους επικεφαλής των λιβανέζων Φαλαγγιτών (ομάδα φανατικών χριστιανών) και τους καλεί να μπουν στα προσφυγικά στρατόπεδα και να τα καθαρίσουν από τους τρομοκράτες. Τους τονίζει μάλιστα ότι οι Παλαιστίνιοι σκότωσαν τον πρόεδρο τους (δολοφονία που είχαν οργανώσει οι Σύριοι). Ο Σαρόν έστησε την απόλυτη ενέδρα. Μέσα σε δύο στρατόπεδα αμάχων, αποκλεισμένα από τον ισραηλινό στρατό, έστειλε μια ομάδα 1.500 ατόμων γεμάτη μίσος και πάθος για εκδίκηση. Ο Γιάσερ Αραφάτ από τη μεριά του ζήτησε ακόμα και λίγο πριν την σφαγή την παρέμβαση των ουδέτερων δυνάμεων. Όλοι εξέφρασαν ανησυχίες αλλά δήλωσαν αδύναμοι να παρέμβουν.
Ξέρουμε αλλά δεν παρεμβαίνουμε…
Οι Φαλλαγγίτες με αρχηγό τον Έλι Χομπέικα μπήκαν στα στρατόπεδα στις έξι το πρωί και όπως είπε αργότερα ένας από αυτούς ο μόνος ενδοιασμός που είχαν ήταν αν θα αρχίσουν με βιασμούς η εκτελέσεις. Με φακούς εισέβαλαν σε κάθε σπίτι και μέσα σε λίγες ώρες είχαν σκοτώσει πάνω από 300 άτομα. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που ένας στρατιώτης ρωτά από τον ασύρματο τον Χομπέικα τι θα κάνουν με τα παιδιά και τις γυναίκες και αυτός του απαντά: «Αυτή είναι η τελευταία φορά που με ρωτάτε κάτι τέτοιο. Ξέρετε ακριβώς τι να κάνετε». Για περίπου 48 ώρες οι Φαλαγγίτες σκότωναν, βίαζαν, βασάνιζαν με τους Ισραηλινούς, όταν σκοτείνιαζε, να ρίχνουν φωτοβολίδες για να βοηθήσουν το έργο τους. «Ξέρουμε και δεν μας αρέσει αλλά δεν μπορούμε να παρέμβουμε», δήλωνε ο διοικητής των ισραηλινών δυνάμεων που… περιορίστηκαν να βάζουν πάλι στα στρατόπεδα όσους Παλαιστίνιους είχαν καταφέρει να ξεφύγουν. Η εντολή ήταν ξεκάθαρη: «Οι Φαλαγγίτες θα συνεχίσουν το έργο τους έως τις 17 Σεπτεμβρίου στις πέντε το απόγευμα οπότε και θα σταματήσουν γιατί μας πιέζουν οι Αμερικάνοι». Τελικά το… έργο τους σταμάτησε το πρωί της 18ης Σεπτεμβρίου ενώ ήδη στη Σάμπρα και στη Σατίλα είχαν καταφέρει να μπουν κάποιοι ανεξάρτητοι αναλυτές.
«Παιδιά με κομμένους λαιμούς»
Το θέαμα ήταν αποτρόπαιο. Πτώματα παιδιών, διαμελισμένα, ευνουχισμένα και με το δέρμα του κεφαλιού βγαλμένο. Ηλικιωμένοι να έχουν εκτελεστεί και γυναίκες γυμνές με ανοικτά τα πόδια να κείτονται νεκρές. Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Τζάνετ Λι Στίβενς γράφει: «Είδα νεκρές γυναίκες μέσα στα σπίτια τους με τις φούστες σηκωμένες και τα πόδια τους ανοιγμένα, δεκάδες νεαροί είχαν εκτελεστεί σε έναν τοίχο. Παιδιά με τους λαιμούς τους κομμένους, μια έγκυος γυναίκα με την κοιλιά ανοιγμένη και τα μάτια της ακόμα ανοιχτά. Αναρίθμητα μωρά που είχαν μαχαιρωθεί ή κομματιαστεί. Κάποια τα είχαν ρίξει μέσα σε σκουπιδοτενεκέδες». Ο τελικός απολογισμός μιλάει για πάνω από 3.000 νεκρούς στη συντριπτική τους πλειοψηφία άμαχοι.
Ο… ειρηνοποιός
Η διεθνής κοινότητα καταδικάζει με αποτροπιασμό αλλά οι υπεύθυνοι δεν τιμωρούνται. Ο «χασάπης» Αριέλ Σαρόν φτάνει έως το αξίωμα του προέδρου στο Ισραήλ και μάλιστα χαρακτηρίζεται και ειρηνοποιός. Ο ηγέτης της λιβανέζικης χριστιανικής πολιτοφυλακής Έλι Χομπέικα δολοφονήθηκε ενώ είχε ανακοινώσει ότι θα άνοιγε το στόμα του «να τα πει όλα» για τη Σάμπρα και τη Σατίλα σε βελγικό δικαστήριο που επιθυμούσε να δικάσει τον Σαρόν. Μόνο το κράτος του Ισραήλ έκανε επίσημη έρευνα χωρίς όμως να υπάρξουν σοβαρές ποινές.
Ο βετεράνος ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή, που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του μακελειού, Ρόμπερ Φισκ γράφοντας στον “Independent” για το θέμα τονίζει: «Δεν έχει ευθύνη και ο Λίβανος λόγω των Λιβανέζων Φαλαγγιτών, το Ισραήλ λόγω του ισραηλινού στρατού, η Δύση λόγω της συμμαχίας της με το Ισραήλ, οι Αραβες λόγω της συμμαχίας τους με την Αμερική;». Και κλείνοντας αναφέρει την ρήση του ραβίνου Αβραάμ Χέσελ για τον πόλεμο στο Βιετνάμ: «Σε μια ελεύθερη κοινωνία μερικοί είναι ένοχοι αλλά όλοι είναι υπεύθυνοι».