Δυο μέρες πριν μια πολύ δυσάρεστη είδηση ήρθε να ταράξει το εορταστικό κλίμα των εορτών.Έφυγε από την ζωή ο διακεκριμένος αρχαιολόγος Αλέξανδρος Μάντης,πρώην προϊστάμενος της ΛΖ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κορινθίας….
Πέρα από το γεγονός ότι ο αείμνηστος Αλέξανδρος Μάντης είχε πλούσια δράση σαν προϊστάμενος της ΕΠΚΑ Κορινθίας θεωρούμε σωστό να ξαναθυμήσουμε στο ευρύ κοινό την συμβολή του στην ιστορία του Λουτρακίου και την τοποθέτηση του στο πάνθεον των μεγάλων ευεργετών της πόλης μας.
Το μέγιστο ενδιαφέρον του για την αρχαιολογικό χώρο του Ηραίου Περαχώρας οδήγησε στην έκδοση (Ελληνική και Αγγλική),αφιερωμένη στο Βρετανό αρχαιολόγο Humfry Payne ο οποίος στα 34 χρόνια της σύντομης ζωής του κατόρθωσε να συνδέσει το όνομα του με την ιστορία της πρώιμης αρχαϊκής Ελληνικής Τέχνης παραδίδοντας στην Ελλάδα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και συμπεράσματα.
Οι ανασκαφές του Payne στην περιοχή της Περαχώρας – Λουτρακίου έφεραν στο φως σημαντικά μνημεία και ευρήματα, όπως αυτά του Ναού της Ήρας Ακραίας, του Τεμένους της Ήρας Λιμενίας, και της Αγοράς.
Το βιβλίο εκδόθηκε με την ευγενική προσφορά από το Καζίνο Λουτρακίου και είναι το:
”Αλέξανδρος Μάντης”
Humfry Payne
ΕΛΛAΔΟΣ ΠΕΡΙHΓΗΣΙΣ
Αρχαιολογία και νεοελληνική πραγματικότητα
στα χρόνια του μεσοπολέμου
(Εκδόσεις Φοίνικα-2008)
Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε στο Νέο Μουσείο της Ακροπόλεως τον Μάρτιο του 2009, σε μια κατάμεστη από κόσμο εκδήλωση με την παρουσία πολλών Περαχωριτών, Λουτρακιωτών και Κορινθίων.
Αναμνηστικά στιγμιότυπα από την εκδήλωση στο τέλος της ανάρτησης.
Το Loutrakiblog τιμά τον Αλέξανδρο Μάντη επαναφέροντας στη μνήμη όλων μας όσα o εκλιπών άφησε παρακαταθήκη για μας και τις επόμενες γενιές.
Αθάνατος!
Υ.Γ.1: Η κηδεία του θα γίνει αύριο Πέμπτη, 5 Ιανουαρίου, στις 14.30, στο ναό Αγίου Δημητρίου στο Μπραχάμι.
Υ.Γ.2 Σαν τελευταίο αντίο παραθέτουμε την εισαγωγή του Αλέξανδρου Μάντη από το βιβλίο του, όπως ο ίδιος είχε γράψει και εκφωνήσει σε εκείνη την αξέχαστη εκδήλωση!
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΜEΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ να εξάπτουν τη φαντασία και να κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας, μέσ’ από ένα φάσμα γεγονότων κι εξελίξεων που στάθμισαν την τύχη και τη μοίρα της χώρας μας.
Η Ελλάδα η ασπρόμαυρη, όπως νοσταλγικά την αναπολούμε μέσ’ από τις φωτογραφίες της εποχής, ή «η Αθήνα η στενόμακρη», όπως την αποδελτιώνει ο ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης, γιατρεύει τις πληγές της μέσα σ’ ένα κλίμα αβεβαιότητας κι ανασφάλειας, περιμένοντας να ξεσπάσει η λαίλαπα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κι όμως σ’ αυτά τα ήρεμα χρόνια του μεσοπολέμου φωτίζονται πτυχές ζωής και δράσεις που η προσέγγιση και ανίχνευσή τους σε γοητεύει, όπως ο ασπρόμαυρος κινηματογράφος της εποχής. Ο πρωταγωνιστής σ’ αυτήν εδώ τη μεσοπολεμική προσέγγιση δεν είναι άλλος από το Βρετανό αρχαιολόγο Humfry Payne (1902-1936), που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του όχι μόνο στην ελληνική αρχαιολογία αλλά και στη διεθνή αρχαιολογική έρευνα.
Και πράγματι, η πορεία, η ζωή και το έργο του, έτσι όπως το σκιαγράφησε η δημοσιογράφος σύζυγός του Dilys Powell, θα μπορούσε ν’ αποτελέσει το ιδανικό σενάριο για μια ταινία στα χρόνια του μεσοπολέμου. Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως μια βιογραφική και εργογραφική προσέγγιση του μεγάλου αυτού Βρετανού αρχαιολόγου συνιστά αναμφίβολα μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρόκληση. Δεν είμαι οπαδός των μεταθανάτιων επιβραβεύσεων, αλλά θιασώτης της άποψης πως οι διακεκριμένοι επιστήμονες πρέπει ν’ απολαμβάνουν εν ζωή τις οφειλόμενες τιμές, εντούτοις η συγκεκριμένη περίπτωση, όπως ορισμένοι από τους αναγνώστες γνωρίζουν και άλλοι θα διαπιστώσουν στη συνέχεια, αποτελεί, για μένα τουλάχιστον, μια εξαίρεση στον κανόνα.
Ο «Άδωνις» της βρετανικής αρχαιολογίας κατάφερε στη σύντομη διάρκεια του βίου του να μας κληροδοτήσει μια ανεπανάληπτη επιστημονική παρακαταθήκη, που θα τη ζήλευαν πολλοί από τους «πολιούς εν τη θεραπεία της αρχαιολογικής επιστήμης αποκτήσαντες κροτάφους».
Τα πρώτα αρχαιολογικά ακούσματα, αλλά και τα σκιρτήματα για τις ανακαλύψεις και το έργο του Payne, ανάγονται στα πρώτα χρόνια των σπουδών μου στο Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από τους καθηγητές μας Γ. Μπακαλάκη, Ν. Πλάτωνα, Μ. Ανδρόνικο, Γ. Δεσπίνη και Δ. Παντερμαλή.
Η περίπτωση του Payne εξάπτει πράγματι τη φαντασία ενός φοιτητή της αρχαιολογίας, για το μέγεθος της επιστημονικής προσφοράς του και την αποτίμηση του συνολικού έργου του, και μάλιστα κατά τη βραχεία περίοδο του βίου του.
Την αφορμή όμως για την ενασχόληση με τη ζωή και την επιστημονική προσφορά του μου την έδωσε το 2005 η πρόσκληση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης των Φίλων Ακροπόλεως να μιλήσω γι’ αυτόν, στις 15.2.2006, στο Κέντρο Μελετών Ακροπόλεως, στο πλαίσιο του προγράμματος παρουσίασης διακεκριμένων επιστημόνων που ασχολήθηκαν με τα μνημεία και τις αρχαιότητες του ιερού βράχου.
Οφείλω να ομολογήσω ότι δέχτηκα ασμένως την πρόταση της Ένωσης, όχι μόνον εξαιτίας της προηγούμενης, μακράς προϋπηρεσίας μου στην Ακρόπολη (1983-2001), κατά την οποία μου είχε δοθεί επανειλημμένα η δυνατότητα να γνωρίσω και ν’ αποτιμήσω το έργο του Payne τη δεκαετία του 1930 στο Μουσείο της Ακρόπολης, αλλά κυρίως γιατί στις περισσότερες από τις υπηρεσιακές μου μετακινήσεις ανά την Ελλάδα είχα βρεθεί κατά περίεργο τρόπο σε περιοχές που ερεύνησε και ανέσκαψε ο ίδιος.
Για τον Humfry Payne μου δόθηκε η ευκαιρία να δώσω δύο ακόμα διαλέξεις: μία στις 24.1.2007, μετά από πρόσκληση της διευθύντριας της Βρετανικής Σχολής Aθηνών, καθηγήτριας κ. C. Morgan, στην οικία του Διευθυντού (Upper House) για τους φίλους της Βρετανικής Σχολής, και μία στις 13.5.2007, μετά από πρόσκληση του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας, και συνδιοργάνωση της εκδήλωσης με το Λυσίππειο Πνευματικό Κέντρο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κορινθίας, στο Αλεξάνδρειο Συνεδριακό Κέντρο Λουτρακίου.
Με αφορμή την παρούσα έκδοση, αισθάνομαι την ανάγκη και την υποχρέωση να ευχαριστήσω κάποια πρόσωπα και φορείς των οποίων η βοήθεια στάθηκε πολύτιμη για μένα: τον πρόεδρο κ. Μανώλη Νειάδα και το Δ.Σ. της Ένωσης των Φίλων Ακροπόλεως για την πρόσκλησή τους να μιλήσω για τη ζωή και το έργο του Payne· τη Βρετανική Σχολή Αθηνών για την πρόσβαση που μου παρείχε στο αρχείο της και την παροχή πληροφοριών και φωτογραφιών· τον παλιό μας φίλο καθηγητή κ. Di Vita, επί εικοσιτετραετία διευθυντή της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, για την παροχή στοιχείων από το αρχείο της· τον καθηγητή ακαδημαϊκό κ. Σπυρίδωνα Ιακωβίδη για χρήσιμες πληροφορίες που μου παρείχε, σχετικά με το ξενοδοχείο «Ωραία Ελένη» στις Μυκήνες, αλλά και την μέριμνα για τον τάφο του Payne στο νεκροταφείο του χωριού· τον εμβληματικό αρχαιοφύλακα της Περαχώρας κ. Σωτήρη Πρωτόπαπα, που μου ενέπνευσε το θαυμασμό, το σεβασμό και την αγάπη του για τον Payne· το συνεργάτη μου στην ΛΖ΄ ΕΠΚΑ κατά την περίοδο 2004-2006, αρχαιολόγο κ. Βασίλη Τασίνο, για τις χρήσιμες πληροφορίες του· τον παλιό μου συμφοιτητή, καθηγητή Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ρεθύμνου, κ. Ν. Σταμπολίδη, για τα στοιχεία που έθεσε υπόψη μου σχετικά με την Ελεύθερνα, καθώς και το μαθητή του κ. Α. Κοτσώνα, που γενναιόδωρα μου εμπιστεύθηκε το υπό δημοσίευση κείμενό του για τις πρώιμες έρευνες στην Ελεύθερνα, πριν από την πρώτη ανασκαφή της από τον Payne· τον καθηγητή κ. Γ. Κορρέ για την υπόδειξη νεότερης βιβλιογραφίας σχετικά με την Περαχώρα· τον εκδότη κ. Μπάμπη Λέγγα για την ανίχνευση και ανεύρεση διαφόρων πηγών σχετικών με το θέμα.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες θέλω να εκφράσω στον επί πολλά έτη συνεργάτη μου στην Ακρόπολη, και όχι μόνο, αρχαιολόγο κ. Μιχάλη Κοντό, του οποίου η συμβολή ήταν καθοριστική σε όλα τα στάδια της συγκέντρωσης κι επεξεργασίας του σχετικού υλικού, αλλά και της επιστημονικής επιμέλειας του κειμένου.
Στα τελευταία στάδια της επεξεργασίας του βιβλίου, πολύτιμη υπήρξε επίσης η συμβολή των αρχαιολόγων της Α΄ ΕΠΚΑ, κ. Έφης Κασάπογλου και κ. Έφης Γιαννικαπάνη, στον εντοπισμό επιπλέον συναφούς υλικού και στη μετάφραση ξενόγλωσσων κειμένων.
Αισθάνομαι επίσης την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά τον πρόεδρο της Ένωσης των Φίλων Ακροπόλεως κ. Μ. Νειάδα, που με παρέπεμψε στην κ. Ιωάννα Λοράνδου, θυγατέρα του ιατρού Λοράνδου, αλλά και την ίδια προσωπικά για τις πληροφορίες που μου έδωσε για τον πατέρα της κατά την περίοδο νοσηλείας του Payne στον «Ευαγγελισμό»· το φίλο καθηγητή ιατρό κ. Στέφανο Γερουλάνο για τις ιατρικής φύσεως πληροφορίες που μου έδωσε σχετικά με τη νοσηλεία του Payne· και ιδιαιτέρως το διοικητή του Νοσοκομείου «Ο Ευαγγελισμός» κ. Αντώνιο Κονταράτο, ο οποίος πρόθυμα και άμεσα έθεσε υπόψη μου όλα τα σχετικά με τη νοσηλεία του Payne στοιχεία που διαθέτει το αρχείο τους.
Τέλος, ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στο Δ.Σ. και κυρίως στο διευθύνοντα σύμβουλο του Club Hotel Casino Loutraki κ. Αντώνη Στεργιώτη, αλλά και στο συνεργάτη του κ. Ιωάννη Βραχάτη, για την προτροπή και επιμονή τους για την έκδοση ενός βιβλίου που θα πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Ηumfry Payne, και βεβαίως για την ανάληψη της δαπάνης της έκδοσης.
Αθήνα, Αλέξανδρος Μάντης
Αιωνια η μνημη του και καλο παραδεισο.
….Βεβαια να μη λησμονουμαι,οτι ο εκλιπων με τον τροπο του,βοηθησε
και την προστασια του Αρχαιου Διολκου.Ωστε, μεχρι και σημερα,να
μην εχει πραγματοποιηθει η "παλιο"συμβατικη υποχρεωση του
CHCL προς το Ελληνικο κρατος.
Μαζι με την επιτροπη των σοφων του ΚΑΣ επισε και τον τοτε
σπουδαιο υπουργο πολιτισμου κ.Α.Σαμαρα να υπογραψει την
αποφαση τους για τις ανεπανορθωτες ζημιες που θα προκαλουσαν
στο Διολκο τα σκαφη που θα προσεκλυαν στη μαρινα.
Το Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ.εδωσε ,το 2006 ,στον εκλιπωντα τη διευθυνση της
εφοριας αρχαιοτητων Ακροπολεως.
Οι ,του CHCL,γνωστοι για τη μεγαλη πολιτιστικη τους δραση και
κουλτουρα ,εκδοσαν σε πολυτελες τομο,το αξιεπαινο πονημα του
κ.Α.Μαντη, για το εργο και τη ζωη ,του δικου μας πλεον Humfry
Payne.
….Θεος σχωρεστον.
Πολυαγαπημένε φίλε Αλέξανδρε, αναπαύσου εν ειρήνη στον παράδεισο. Πέτρος Προλετάριος
Στο καλό Αλέκο, ζήτω το έθνος, ζήτω η Ελλάς!